Маҳмудҳожи Беҳбудий шунчаки ғояларни ўйлаб топмади-у уларда яшади.

Маҳмудҳожи Беҳбудий шунчаки ғояларни ўйлаб топмади-у уларда яшади.

Ўзбекистон Туркистонда жадидчилик ҳаракати асосчисининг 150 йиллигини нишонламоқда Маҳмудхўжа Беҳбудий тараққиёт ва маърифатнинг ёрқин рамзи бўлиб қолмоқда, унинг ҳаёти ва фаолияти билим олишга интилиш ва жамиятга хизмат қилишга ундайди. Унинг анъанавий қадриятлар ва замонавий билимларнинг уйғун комбинациясига асосланган қарашлари 21-асрнинг тез ўзгариши шароитида долзарб бўлиб қолмоқда. Беҳбудий нафақат ғояларни таклиф қилди, балки ўз ҳаётини халқ маърифати учун курашга бағишлаб яшади. Унинг фикр еркинлиги ва Ватан келажаги учун масъулият чақириқлари билан тўлдирилган асарлари ёшлар учун кучли намуна бўлиб хизмат қилади. Маърифатпарвар таълим соҳасидаги ислоҳотларни, тенгликни, миллий адабиёт ва театрни ривожлантиришни, шунингдек, демократик ўзгаришларни ҳимоя қилди. Ушбу тамойиллар янги Ўзбекистоннинг вазифаларига жавоб беради, бу ерда ижодкорлик ва инновацияларга қодир баркамол шахсларни шакллантиришга алоҳида еътибор қаратилади. Беҳбудийнинг кураш ва ютуқларга тўла ҳаёти билим ва тараққиётга интилиш орқали қандай қилиб давр чекловларини енгиб ўтиш мумкинлигини намойиш етади. У дунё бўйлаб саёҳат қилди, тилларни ўрганди ва илғор ўқитиш усулларини жорий етди, бу орзулар ва амбицияларга қатъият ва унинг идеалларига ишониш билан еришиш мумкинлигини кўрсатди. Унинг ижодини оммалаштириш ёшларга ўз миллий ўзлигини англашга, тарихий мероси билан фахрланишга ёрдам беради ва уларни ўз-ўзини ривожлантиришга илҳомлантиради. Президент Шавкат Мирзиёев 2023 йил март ойида Жадид меросини ўрганиш бўйича халқаро конференсия иштирокчиларига йўллаган мурожаатида шундай деди: "Жадидлар ўз даврининг илғор вакиллари бўлиб, ўта оғир шароитларда билим ва маърифат тарқатиш орқали миллий тараққиёт ғоясини илгари сурдилар ва радикал таълим ва тарбияни ислоҳ қилиш.... Уларнинг бу ташаббуслари ва езгу ишлари жамиятда кенг тус олиб, қудратли кучга айланди." Бугунги кунда еса жамиятнинг вазифаси бу салоҳиятни қайта тиклаш, уни фаол ва ижодкор ёшларни тарбиялашга йўналтиришдир. Шу боис, сўнгги йилларда Ўзбекистон Маҳмудҳожи Беҳбудий меросини тарғиб қилиш, таълим, маданият ва media соҳаларини ёритиш бўйича фаол иш олиб бормоқда. Пойтахтимизда Ёзувчилар хиёбонида Беҳбудий ҳайкали ўрнатилди, у яшаб ижод қилган Самарқандда уй музейи очилди. Бу тадбирларнинг барчаси маърифатпарвар ғояларини чуқур ўрганиш учун шароит яратиш, уларни кенг омма, айниқса, ёшлар учун очиқ қилишга қаратилган. Бу йил Президентнинг "Туркистонда жадидчилик ҳаракати асосчиси, атоқли ёзувчи, жамоат арбоби, ношир ва педагог Маҳмудҳожи Беҳбудий таваллудининг 150 йиллигини кенг нишонлаш тўғрисида" ги 27 йил 2024 декабрдаги фармони ижроси доирасида кўп ишлар қилиниши керак. Ёш меҳмонларни кўпроқ жалб қилиш мақсадида Самарқанддаги уй музейи експозициясини янгилаш ва унинг ҳудудини ободонлаштириш режалаштирилган. Қарши шаҳрида кўчалардан бирига маърифатпарвар номи билан ёдгорлик лавҳаси ўрнатилади. Бу нафақат буюк аждоднинг хотирасини абадийлаштиради, балки ватанпарварлик тарбияси учун жой яратади. Бир қатор йирик маърифий тадбирлар режалаштирилган. Умумтаълим мактаблари ва ижод мактаблари ўқувчилари, Темурбеклар Мактаби курсантлари ва университет талабалари ўртасида "Маҳмудҳожи Беҳбудийнинг сабоқлари" иншолар танлови ўтказилади. Тадбир ўқитувчининг таржимаи ҳоли ва ғояларини ўрганишга, аналитик фикрлаш ва адабий ижод кўникмаларини ривожлантиришга ундайди. Ўзбекистон журналистика ва оммавий коммуникациялар университети талабалари учун Маҳмудҳожи Беҳбудий номидаги стипендия таъсис етилиб, драматургия соҳасида ёшларни мамлакат маданий ва илмий ҳаётида фаол иштирок етишга ундовчи шу номдаги мукофот таъсис етилган. Адабий-маърифий кечалар ҳам буюк аждодимиз меросини оммалаштиришга хизмат қилмоқда. Ноябр ойига белгиланган Алишер Навоий номидаги Давлат академик катта театрида тантанали адабий-маърифий хотира кечаси тарбиячининг маданиятга қўшган ҳиссасини муҳокама қилиш ва афсонавий асарларининг янги нашрларини тақдим етиш учун майдон бўлади. Бундай учрашувлар аллақачон муваффақиятли ўтказилиб, интерактив форматлар, жумладан, ўқиш ва мунозаралар орқали ёшларни жалб қилмоқда. Масалан, 2020 йилда Ўзбекистон Миллий кутубхонасида Маҳмудҳожи Беҳбудий таваллудининг 145 йиллигига бағишланган кўргазма бўлиб ўтди. Беҳбудий томонидан 1914 йилда "Падаркуш" песаси билан Ўзбекистонда пойдевор қўйилган театр санъати ҳам унинг ғояларини оммалаштиришда муҳим восита бўлиб қолмоқда. Ўқитувчи ҳаётига бағишланган маҳсулотлар режалаштирилган, ижтимоий тармоқлар ва оммавий ахборот воситалари учун меросни рақамли авлод учун очиқ қиладиган ва ёшларга замонавий дунёда Жадидизм ғояларининг долзарблигини кўриш имконини берадиган аудиовизуал лойиҳалар яратилмоқда. Маҳмудҳожи Беҳбудий меросини мактаб адабиёти ва тарих ўқув дастурларига киритишни кенгайтириш, шунингдек, жадидизмга бағишланган мунтазам ёшлар форумларини ташкил етиш катта рол ўйнашни ваъда қилмоқда. Бу йил Беҳбудийнинг "Танланган асарлари" тўплами ва унинг ҳаёти ҳақидаги илмий-оммабоп китоблар чиқарилади, улар мактаблар, университетлар ва кутубхоналарда тарқатилади. Меросни оммалаштириш нафақат ўтмиш хотирасини сақлаш, балки Ўзбекистон келажагига стратегик сармоядир. Маърифатпарвар аждодларнинг таълим-тарбия, тенглик ва тараққиёт ҳақидаги ғоялари ёшлар ўртасида мамлакатни янада ривожлантириш учун зарур бўлган фазилатларни шакллантиради. Беҳбудий асарларини ўрганиш ёшларга ўз тарихи ва маданияти қадрини англашга, ватанпарварлиги ва миллий ўзлигини мустаҳкамлашга ёрдам беради. Шундай қилиб, ўқитувчи таълим тараққиётнинг асоси еканлигига амин еди. Бугунги кунда унинг намунаси ёшларни ўзларини ривожлантириш ва янги билимларни егаллашга илҳомлантиришда давом етмоқда. Беҳбудийнинг ижтимоий фаоллиги, инсон ҳуқуқлари учун кураши ва янги билимларга очиқлиги жамият ҳаётида иштирок етиш ва ўз еътиқодини ҳимоя қилиш муҳимлигини кўрсатади. Унинг анъана ва замонавийлик синтезига асосланган ёндашуви бизни маданий меросга ҳурматни янгиликка чанқоқлик билан бирлаштириб, ностандарт ечимларни излашга ўргатади. Беҳбудий мероси ўтмишнинг музлатилган ёдгорлиги емас, балки келажак йўлини ёритувчи тирик донолик манбаидир. Ўзбекистон ёшларни ўз ғоялари асосида тарбиялаш орқали ҳар бир ёш ижодкор, ватанпарвар ва буюк аждодлар меҳнатининг муносиб издоши бўла оладиган жамият қурмоқда. Беҳбудийнинг ўзи айтганидек, ҳуқуқлар берилмайди, балки ғалаба қозонади. Бугун еса бу кураш катта ютуқларга тайёр, янги авлод онги ва қалби учун олиб борилмоқда.

Газета "Правда Востока".