Ўзбекистонда озиқ-овқат хавфсизлиги қишлоқ хўжалиги ишлаб чиқарувчиларининг кўмагидан бошланади
Ўзбекистонда озиқ-овқат хавфсизлиги қишлоқ хўжалиги ишлаб чиқарувчиларининг кўмагидан бошланади
1 йил 2026 январдан бошлаб фермер ва деҳқонларга қўшилган қиймат солиғи бекор қилинади.
Аҳолининг деярли ярми республиканинг қишлоқ жойларида яшайди. Миллионлаб ишчилар озиқ-овқат хавфсизлигини таъминлайди ва қишлоқ хўжалиги маҳсулотларини експорт қилиш учун асос яратади. Мамлакат фақат шаҳарларнинг ривожланиши билан чекланиб қололмайди, атрофдаги ҳаёт ҳам қулай бўлиши муҳимдир. Қишлоқ аҳолисига ғамхўрлик қилиш ва уларнинг фаолиятини рағбатлантириш давлат ва жамият томонидан алоҳида еътиборга лойиқдир. Давлат томонидан қўллаб-қувватлаш чоралари қишлоқ хўжалигини мустаҳкамлашда муҳим аҳамият касб етмоқда. Бироқ, қишлоқ хўжалиги ҳали ҳам юқори солиқ юкларига ега ва молия билан чекланган имкониятларга ега, бу еса соя иқтисодиётининг ўсишига ёрдам беради.
Турли ҳисоб-китобларга кўра, қишлоқ хўжалиги ишлаб чиқарувчиларининг ярмигача қонунларни четлаб ўтишда ишлайди, бу рентабелликни пасайтиради ва ривожланишни секинлаштиради. Ҳуқуқий иқтисодиётга ўтиш учун ҳақиқий рағбатларсиз қишлоқ хўжалиги сектори инвестиция ва модернизация имкониятлари билан чекланишда давом етади.
Шу муносабат билан 1 йил 2026 январдан бошлаб ўз маҳсулотлари — сабзавот, мева, гўшт, сут, тухум ва бошқа озиқ-овқат маҳсулотларини сотаётган фермер ва деҳқонларга қўшилган қиймат солиғининг нол ставкаси (ҚҚС) жорий етилиши мақсадга мувофиқдир. Дон ва пахта ишлаб чиқарувчилар бундан мустасно, чунки бу тармоқлар ҳукумат кластерлари орқали тартибга солинади. Уруғлар, ўғитлар, ёқилғи, логистика, електр енергияси ва бошқа буюмларни ишлаб чиқариш билан боғлиқ харажатлар бўйича тўланган Ққсни қайтариш амалиёти сақланиб қолмоқда. Натижада фермерлар йилига 700 миллиард сўмгача маблаг ъ тежашлари мумкин. Ққснинг нол ставкаси солиқ юкини камайтиради, фермерларнинг соф даромадини оширади ва модернизация учун қўшимча маблағлардан фойдаланиш имконини беради. Прогнозларга кўра, фермер хўжаликларининг рентабеллиги 5-7 фоиздан 15 фоизга ошади. Бу, шунингдек, субсидиялар ва имтиёзлар миқдорини аниқроқ режалаштириш имконини беради.
Яна бир таъсир-бу маҳаллий қайта ишлашни ривожлантириш. Маҳсулотларни маҳаллий даражада қайта ишлаш қулайроқ бўлганда, қайта ишлаш корхоналари ва експорт логистика тармоқларига инвестицияларга талаб ортиб бормоқда, иш ўринлари яратилмоқда ва меҳнат шароитлари яхшиланмоқда. Қишлоқ хўжалигини озиқ-овқат екинларига йўналтириш сўнгги йилларда амалга оширилган стратегиялардан биридир. Пахта ва ғалла майдонлари қисқартирилиб, унинг ўрнига боғлар, узумзорлар ва сабзавот екинлари етиштирилмоқда. Умумий қиймати бир миллиард долларга тенг 1,5 мингга яқин озиқ-овқат лойиҳалари амалга оширилди. Қайта ишлаш ва експортни рағбатлантирувчи Ққснинг нол ставкаси қишлоқ-озиқ-овқат сектори салоҳиятини кучайтиради, маҳсулотларни халқаро бозорда рақобатбардош ва жозибадор қилади. Деҳқон ва фермерлар учун бу уларнинг даромадларининг катта қисмини тежаш имкониятидир. Сақланган маблағлар иқтисодиётни ривожлантириш, меҳнат ва яшаш шароитларини яхшилаш, ишлаб чиқаришни модернизация қилиш учун ишлатилиши мумкин. Қишлоқ иш ўринлари, технологиялар оқими, маҳсулот сифатини яхшилаш ва барқарор ривожланиш учун иқлимни олади. Давлат учун бу соя иқтисодиётини камайтириш, шаффоф ҳисоботлар ва қўллаб-қувватлаш, солиқ имтиёзлари ва ривожланиш дастурларини аниқ режалаштиришни англатади. Жамият учун сифатли ва арзон озиқ—овқат маҳсулотлари, қишлоқ иқтисодиётининг барқарорлиги ва маҳаллий агросаноат занжирларини мустаҳкамлаш.
Нодира РАШИДОВА,
Олий Maжлис Қонунчилик палатаси депутати.
